3 ngộ nhận phổ biến khi xây dựng hệ sinh thái sản phẩm

Gần đây, mọi người nhắc nhiều đến việc “xây dựng hệ sinh thái sản phẩm”. Đặc biệt, trong giới kinh doanh chuyên môn tự do, hệ sinh thái sản phẩm như là một yếu tố sống còn tạo ra giá trị và giúp các chuyên gia duy trì doanh nghiệp của mình.

Thế nhưng, trong một khảo sát những nhận định của các solopreneur, mình nhận có khá nhiều góc nhìn liên quan đến “hệ sinh thái sản phẩm”. Trong số đó, có những quan điểm không đúng, khiến cho doanh nghiệp hoặc dự án của bạn ấy cứ dậm chân tại chỗ. Mà bạn biết đấy, trong thế giới hỗn mang không ngừng vận động này, đứng yên đồng nghĩa với thụt lùi.

Xây dựng hệ sinh thái sản phẩm cho doanh nghiệp không phải là một việc đơn giản. Song, cũng không phải là điều bất khả thi.

Ở bài viết này, mình sẽ chỉ điểm những ngộ nhận phổ biến nhất mà mình nhận ra trong quá trình khảo sát, thu thập góc nhìn về vấn đề này. Đây là những bài học xương máu từ mọi người, hy vọng sẽ giúp bạn giảm thiểu những sai lầm không đáng có, tiết kiệm chi phí về cả thời gian lẫn sinh lực để xây dựng doanh nghiệp chuyên môn.

1. Ngộ nhận thứ nhất: Quy mô và phạm vi hệ sinh thái

Nhiều người nhầm lẫn việc xây dựng hệ sinh thái sản phẩm với việc "đóng gói" tất cả kiến thức và nội dung vào một sản phẩm duy nhất và vội vàng tung ra thị trường. Một số người khác lại nghĩ rằng đa dạng hệ sinh thái sản phẩm là cùng một lúc phải làm ra nhiều sản phẩm khác nhau.

Nguồn: Unsplash

Thực tế, cả 2 cách này đều không phải là cách xây hệ sinh thái sản phẩm đúng. Nó sẽ khiến bạn không tiếp cận được khách hàng đúng cách, thậm chí mệt mỏi kiệt sức khi làm rất nhiều nhưng không đạt hiệu quả, không biết cần tập trung vào đâu. Và ngộ nhận này cũng khiến bạn bỏ qua các cơ hội cung cấp giá trị cho khách hàng với những loại hình sản phẩm phù hợp nhu cầu của họ.

Tưởng tượng sản phẩm bạn đang có là một chiếc túi, bạn đang cố nhồi nhé những kiến thức và nội dung mình đang có vào trong, khâu vá lại và mang ra chợ bán! Ai biết được bên trong túi đó có gì?

Giả sử bạn có thể giải thích về sản phẩm đó cho người mua biết đi, nhưng họ sẽ làm gì sau đó? Có quá nhiều thứ trong chiếc túi của bạn, nhưng thứ họ cần chỉ là một hoặc một ít. Làm sao họ có thể xuống tiền để mua quá nhiều thứ vô bổ về nhà?

2. Ngộ nhận thứ hai: Tính liên kết giữa các sản phẩm.

Có một thực tế đáng buồn rằng, một số người kinh doanh chuyên môn theo cảm hứng - nghĩ ra ý tưởng nào thì làm sản phẩm đó hoặc tạo ra rất nhiều sản phẩm nhưng không cái nào liên quan đến nhau.

Ví như vầy, bạn có một gian hàng bên trong một khu chợ, trên gian hàng của bạn bày rất nhiều sản phẩm rời rạc, không có liên kết với nhau. Một bên là nước hoa, một bên văn phòng phẩm, góc này là nguyên vật liệu chế biến, bên kia lại là đồ dùng trang trí…

Nguồn: Unsplash

Người ta sẽ lướt qua gian hàng của bạn một cách thờ ơ với ý nghĩ rằng: Bán nhiều như thế có lẽ sẽ không có cái gì chất lượng. Và nếu để chọn một loại nước hoa đặc biệt, đúng giá trị cho mình, chắc chắn họ sẽ chọn mua ở một gian hàng chuyên sâu về nước hoa hoặc các phụ liệu, sản phẩm liên quan đến nước hoa. Nếu là bạn, bạn cũng sẽ như vậy, phải không?

Trong một hệ sinh thái, các sản phẩm và dịch vụ không có sự liên quan chặt chẽ, rời rạc, lẻ tẻ có thể dẫn đến việc bán hàng không hiệu quả và mất đi cơ hội tối ưu hóa giá trị cho khách hàng. Bạn không thể tạo ra một hệ sinh thái sản phẩm toàn diện, khách hàng không ở lại với bạn lâu dài.

3. Ngộ nhận thứ 3: Quy trình và chiến lược phát triển

Bạn sẽ chọn cách kinh doanh nào trong hai trường hợp sau:

Trường hợp 1: Khởi nghiệp ngẫu hứng

A khởi nghiệp muốn xây dựng một hệ sinh thái sản phẩm đồ uống. A bắt đầu bằng việc cho ra mắt một loại nước ép trái cây tự nhiên vì thấy thị trường này đang rất tiềm năng. Sản phẩm này nhận được phản hồi khá tốt từ khách hàng. Thấy được tiềm năng, A tiếp tục cho ra mắt thêm nhiều loại đồ uống khác như trà trái cây, sinh tố, nước tăng lực... mà không có bất kỳ nghiên cứu thị trường hay kế hoạch nào cụ thể.

Nguồn: Unsplash

Sau một thời gian, A cạn kiệt nguồn tiền vì chi phí tăng cao cho các loại nguyên liệu, bao bì, thiết bị sản xuất,... Việc quản lý nhiều dòng sản phẩm khác nhau khiến A gặp khó khăn trong việc kiểm soát chất lượng, tồn kho và phân phối. Hơn nữa, A không thể dồn sức vào một sản phẩm chủ lực để quảng bá và phát triển.

Trường hợp 2: Có quy trình và chiến lược rõ ràng

B cũng muốn xây dựng hệ sinh thái đồ uống, nhưng lại có một cách tiếp cận khác. Trước khi tung ra sản phẩm, B đã tiến hành nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng để xác định nhu cầu của khách hàng, phân tích đối thủ cạnh tranh và xây dựng một chiến lược phát triển sản phẩm rõ ràng.

Đầu tiên, B tập trung vào việc phát triển một dòng nước ép trái cây hữu cơ, hướng đến khách hàng quan tâm đến sức khỏe. Sau khi sản phẩm này thành công, B mới dần dần mở rộng sang các sản phẩm khác như trà thảo dược, sinh tố low-sugar, phù hợp với các phân khúc khách hàng khác nhau.

Nguồn: Unsplash

Kết quả là, chi phí giảm xuống và hiệu quả tăng lên. Sản phẩm chủ lực của B trở thành một thương hiệu được khách hàng tin tưởng và yêu thích.

Bạn thấy đó, thiếu đi quy trình và chiến lược phát triển rõ ràng là một sai lầm nghiêm trọng khi xây dựng hệ sinh thái sản phẩm. Việc phát triển sản phẩm theo cảm hứng, sở thích, không dựa trên nền tảng khoa học và chiến lược kinh doanh sẽ dẫn đến lãng phí tài nguyên, thời gian và khiến doanh nghiệp khó đạt được mục tiêu đề ra.

Tóm lại, việc xây dựng hệ sinh thái sản phẩm không chỉ đơn thuần là tạo ra nhiều sản phẩm khác nhau mà là một quá trình đòi hỏi sự suy nghĩ chiến lược và đầu tư lâu dài. Điều quan trọng nhất khi bắt đầu xây dựng hệ sinh thái sản phẩm là hiểu đúng về hệ sinh thái sản phẩm, sau đó là các bước để xây dựng một hệ sinh thái sản phẩm phù hợp với nguồn lực và đạt mục tiêu kinh doanh. Nếu không, những ngộ nhận trên có thể khiến bạn nhanh kiệt sức, mệt mỏi và rối loạn trong quá trình phát triển sự nghiệp kinh doanh chuyên môn.